Tι να αναμένει η ΕΕ και η Ελλάδα από το νέο Γερμανό Καγκελάριο – Στις Βρυξέλλες σήμερα ο Μερτς

Τις Βρυξέλλες επισκέπτεται σήμερα (9.5.2025) -για πρώτη φορά ως καγκελάριος της Γερμανίας- ο Φρίντριχ Μερτς, προκειμένου να έχει συνάντηση με την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα.

Όπως σχολιάζει το γερμανικό οικονομικό περιοδικό Wirtschaftswoche, o Φρίντριχ Μερτς θα κινηθεί σε γνώριμο έδαφος. Άλλωστε, ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα ως ευρωβουλευτής του CDU, προτού οδηγηθεί στη γερμανική Bundestag. Οι εμπλεκόμενοι είναι επίσης γνώριμοι στον Μερτς εδώ και χρόνια: πρώτα και κύρια ο αντιπρόεδρος του CSU Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), της οργάνωσης-ομπρέλα των χριστιανοδημοκρατικών και συντηρητικών κομμάτων της Ευρώπης. Και, φυσικά, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Ο Mερτς είχε αρκετές ανταλλαγές απόψεων με τον πρόεδρο της Κομισιόν πρόσφατα και οι συνομιλίες αυτές δεν ήταν πάντα αρμονικές. Κατηγορεί εδώ και καιρό τη συνάδελφό της στο CDU φον ντερ Λάιεν (σ.σ. ήταν κορυφαίο στέλεχος του κόμματος επί εποχής Μέρκελ) ότι με την Πράσινη Συμφωνία το παρακάνει σε ό,τι αφορά στη γραφειοκρατία εις βάρος των επιχειρήσεων.

Οι διορθώσεις που έχει ζητήσει και έχει ανακοινώσει μέχρι σήμερα η Κομισιόν δεν είναι αρκετές για το νέο Γερμανό καγκελάριο. Οι ευρωβουλευτές του ΕΛΚ απαιτούν επίσης εκτεταμένες ελαφρύνσεις – ξεκινώντας από τις υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων, την τεκμηρίωση και άλλες γραφειοκρατικές απαιτήσεις.

Επίσης, ο Γερμανός καγκελάριος διαμαρτύρεται επίσης ανοιχτά για την υποτονική ανάπτυξη της ενιαίας αγοράς της ΕΕ και την έλλειψη ανταγωνιστικότητας της ΕΕ – κάτι που δεν δίνει ακριβώς στην φον ντερ Λάιεν και την Επιτροπή της έναν κολακευτικό ενδιάμεσο απολογισμό. «Οι Βρυξέλλες πρέπει να φέρουν αποτελέσματα, εάν η οικονομία πρόκειται να ανακάμψει και πάλι», αναφέρουν κύκλοι γύρω από τον Μερτς, συμπληρώνοντας πως «υπάρχουν σίγουρα περιθώρια βελτίωσης».

1. Δυσαρέσκεια για τον ισολογισμό της ΕΕ

Ο καγκελάριος και επικεφαλής του CDU – του μεγαλύτερου και με τη μεγαλύτερη επιρροή κόμματος της ευρωπαϊκής οικογένειας του ΕΛΚ – είχε διαβεβαιώσει τη φον ντερ Λάιεν για την υποστήριξή του κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για τις ευρωπαϊκές εκλογές. Ωστόσο, αυτό συνδέθηκε με τον όρο ότι θα επικεντρωθεί περισσότερο στις ανάγκες της οικονομίας κατά τη δεύτερη θητεία της.

Ο Μερτς τόνισε την σημασία την οποία δίνει στην ΕΕ πραγματοποιώντας το πρώτο του ταξίδι στις Βρυξέλλες ως πρόεδρος του CDU. Η πρόσφατη ομιλία του στο συνέδριο του ΕΛΚ στη Βαλένθια της Ισπανίας έδειξε ότι έχει μεγάλα σχέδια για την Ευρώπη.

«Είμαστε έτοιμοι να φέρουμε αποτελέσματα και να σχηματίσουμε μια κυβέρνηση στη Γερμανία που θα είναι ένας από τους ισχυρότερους Ευρωπαίους υποστηρικτές που έχετε δει ποτέ από τη χώρα μου», υποσχέθηκε ο Μερτς.

Είπε ότι συνειδητοποίησε ότι η Ευρώπη θα ήθελε να δει περισσότερη γερμανική υπευθυνότητα και ηγεσία τα τελευταία χρόνια, αλλά ο ίδιος θα «προχωρήσει μπροστά με πολλή ενέργεια» και θα δρομολογήσει μια ολόκληρη σειρά νέων πρωτοβουλιών.
Οι στόχοι του περιγράφονται με σαφήνεια: ενίσχυση της ευρωπαϊκής ενότητας και των αμυντικών δυνατοτήτων, σε συνδυασμό με τον απαραίτητο επανεξοπλισμό της Ευρώπης, εποικοδομητική και, αν χρειαστεί, επιθετική στάση απέναντι στον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ – και ως διέξοδο από το τελωνειακό χάος των ΗΠΑ, υποστήριξη όσο το δυνατόν περισσότερων νέων συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου.

Το μάλλον εκτεταμένο σχέδιό του για μια νέα και ισχυρότερη ευρωπαϊκή πολιτική περιλαμβάνει την αναπροσαρμογή της προστασίας του κλίματος και της ανταγωνιστικότητας υπέρ της οικονομικής ανάκαμψης και -παρά τις επικριτικές αντιρρήσεις- μια ριζική διόρθωση της μεταναστευτικής πολιτικής.

2. Η άμυνα βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας

Απέναντι στη ρωσική απειλή, η Ευρώπη πρέπει να μιλήσει με μια φωνή, είχε ήδη ζητήσει ο Μερτς προχθές (7.5.25) κατά την εναρκτήρια επίσκεψή του στον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν στο Παρίσι.

Σύμφωνα με τον καγκελάριο, αυτό πρέπει να επιτευχθεί κυρίως «με την οργάνωση της άμυνάς μας με έναν πολύ πιο αποτελεσματικό τρόπο που ανεβάζει την αμυντική μας ικανότητα σε ένα νέο επίπεδο». Για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει να υιοθετηθεί μια ρεαλιστική προσέγγιση για τις κοινές στρατιωτικές προμήθειες και την ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας. Αυτό περιλαμβάνει επίσης κοινά αμυντικά έργα. Ο ίδιος βλέπει το πλαίσιο για την άμυνα της Ευρώπης εντός του ΝΑΤΟ. «Οι ΗΠΑ πρέπει να παραμείνουν στο σκάφος», είναι ο στόχος του εμπειρογνώμονα των ΗΠΑ και επί σειρά ετών προέδρου της Ατλαντικής Γέφυρας.

Ο Μερτς αντιμετωπίζει κριτικά τις εκκλήσεις του Παρισιού να τεθεί η Ευρώπη υπό τη γαλλική πυρηνική ομπρέλα. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι πρέπει να είναι σε θέση να αμυνθούν στο μέλλον καλύτερα από ό,τι στο παρελθόν, τονίζει. «Αυτό δεν είναι προαιρετικό, αλλά προϋπόθεση για τη διατήρηση της ελευθερίας και της ειρήνης στην ευρωπαϊκή ήπειρο».

Ποιος πληρώνει για περισσότερο στρατό;

Ωστόσο, η χρηματοδότηση εξακολουθεί να είναι ασαφής. Η Κομισιόν, η οποία έχει πλέον διορίσει τον δικό της Επίτροπο Άμυνας και έχει παρουσιάσει πολλά σχέδια, κλίνει προς το κοινό χρέος μέσω των λεγόμενων αμυντικών ομολόγων και υποστηρίζεται σε αυτό από τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία και άλλα κράτη μέλη.

Η Γερμανία απορρίπτει παραδοσιακά τον κοινό δανεισμό. Η συμφωνία συνασπισμού αναφέρει ότι η Γερμανία θα συνεχίσει να μην ευθύνεται για τα χρέη άλλων κρατών μελών και ότι η χρηματοδότηση εκτός προϋπολογισμού πρέπει να παραμείνει η εξαίρεση.

Ωστόσο, οι αμυντικές δαπάνες δεν θα πρέπει πλέον να υπολογίζονται στο μέλλον στα όρια χρέους του Συμφώνου Σταθερότητας της ΕΕ – κανόνας που εφαρμόζεται με παρόμοιο τρόπο και από τον Μερτς και τον εταίρο του στον συνασπισμό Λαρς Κλίνγκμπεϊλ.

3. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ ρίχνει σκιά στο μέλλον

Είναι επίσης πιθανό να υπάρξουν συζητήσεις όταν πρόκειται να καθοριστεί ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ από το 2028. Η φον ντερ Λάιεν έχει επανειλημμένα τονίσει τα κενά στον προϋπολογισμό της ΕΕ και τα έχει συνδέσει με το αίτημα για σημαντική αύξηση του προϋπολογισμού.

Συζητούνται επίσης οι πηγές εσόδων της ίδιας της ΕΕ – μια προσέγγιση για την οποία ο Μερτς είναι μάλλον επιφυλακτικός. Ο καγκελάριος επικρίνει επίσης το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές απαιτήσεις για όλο και περισσότερα χρήματα δεν περιλαμβάνουν προτάσεις για ανακατανομές ή ακόμη και για εξοικονόμηση πόρων.

4. Η διαμάχη για τη μετανάστευση είναι αναπόφευκτη

Τεράστια προβλήματα ετοιμάζονται για το νέο καγκελάριο όσον αφορά τη μεταναστευτική πολιτική.

Η εξαγγελία του νέου ομοσπονδιακού υπουργού Εσωτερικών, Αλεξάντερ Ντόμπριντ (CSU), να γυρίσει πίσω όλους τους ανθρώπους στα γερμανικά σύνορα που δεν έχουν άδεια εισόδου οδήγησε αμέσως σε διαμαρτυρίες από όλα σχεδόν τα γειτονικά γερμανικά κρατίδια.

Ο καγκελάριος θα πρέπει να ζυγίσει ένα δύσκολο ερώτημα: θέλει να επιβαρύνει την εμφάνισή της στη σκηνή των Βρυξελλών με τις νέες αυστηρές ρυθμίσεις για την πολιτική ασύλου και μετανάστευσης που υποσχέθηκε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ή θα αναζητήσει συμβιβασμούς με στόχο τη συνοχή των 27 κρατών μελών;

Καθώς η Γερμανία δεν έχει εξωτερικά σύνορα με την ΕΕ και παρόλα αυτά δέχεται μακράν τον μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών, στο Βερολίνο δικαίως υποθέτουν ότι οι πρόσφυγες περνούν στη Γερμανία από τους γείτονές της στην ΕΕ.

Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι, σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ, η χώρα πρώτης άφιξης είναι υπεύθυνη για τη διαδικασία ασύλου.

Δεδομένου ότι η κλείδα κατανομής που ορίζεται στο Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου (ΚΕΣΑ), συμπεριλαμβανομένων των υποχρεώσεων αναφοράς και ανάκτησης, εφαρμόζεται επίσης ελάχιστα, η γερμανική θέση είναι κατανοητή – αλλά και στο επίκεντρο μελλοντικών διαφορών.