Σε μια κλωστή: Με αντιπαραθέσεις αναμένεται η έναρξη των συνομιλιών για το ουκρανικό στην Τουρκία

Διάσταση απόψεων μέχρι και για την ώρα έναρξης των συνομιλιών φέρονται να έχουν Κίεβο και Μόσχα, με τις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό ενός πολέμου που διανύει πλέον τον τρίτο χρόνο του να κρέμονται σε μια κλωστή. Τι προσδοκίες υπάρχουν από τη συνάντηση των δύο πλευρών στην Κωνσταντινούπολη;

Μέχρι και την τελευταία στιγμή οι συνομιλίες κινδύνευαν να ματαιωθούν, με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να αφήνει στον «αέρα» τη συμμετοχή του Κιέβου εάν ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν βρεθεί αυτοπροσώπως στην Τουρκία.

Την πιθανότητα αυτή απέκλεισε ο ίδιος ο Ρώσος πρόεδρος, κοινοποιώντας τον κατάλογο των εκπροσώπων της ρωσικής αποστολής, έναν κατάλογο που δεν τον περιλάμβανε.

Σύμφωνα με το CNNi, πάντως, ακόμη και σε αυτή τη σύνθεση οι συνομιλίες είναι σχεδόν απίθανο να αποφέρουν άμεσα αποτελέσματα και εκτιμάται ότι δεν θα φέρουν την «συμφωνία» που ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προσδοκά.

Παρά τις σχετικές επιφυλάξεις, όμως η άμεση συνάντηση μεταξύ Κιέβου και Μόσχας σε οποιοδήποτε επίπεδο θα σηματοδοτούσε ένα ορόσημο στη σύγκρουση.

Πώς φτάσαμε ως εδώ

Με δεδομένο ότι, πάντα, όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά για την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων, από την διεξαγωγή μέχρι και τα αποτελέσματά τους, πώς κατάφεραν οι δύο πλευρές να «κάτσουν στο ίδιο τραπέζι»;

Οι συνομιλίες προτάθηκαν αρχικά από τον Βλαντιμίρ Πούτιν ως απάντηση στο τελεσίγραφο για κατάπαυση του πυρός ή κυρώσεις που έθεσαν στη Μόσχα οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Ουκρανίας το Σάββατο (10/5) όταν οι ηγέτες της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Πολωνίας και του Ηνωμένου Βασιλείου απαίτησαν από τη Ρωσία να αποδεχθεί την πρόταση για κατάπαυση του πυρός για 30 ημέρες ή να έρθει αντιμέτωπη με ένα νέο γύρο «μαζικών» κυρώσεων.

Ο Πούτιν αγνόησε το τελεσίγραφο, προτείνοντας αντ’ αυτού «απευθείας συνομιλίες» μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Αυτή η κίνηση εκτιμάται πως ήταν μια τακτική καθυστέρησης των κυρώσεων από τον Πούτιν. κάτι που έχει εφαρμόσει με επιτυχία αρκετές φορές στο παρελθόν.

Οι Ευρωπαίοι εταίροι και η Ουκρανία ξεκαθάρισαν αρχικά ότι δεν μπορούν να συνομιλήσουν προτού συμφωνηθεί κατάπαυση του πυρός. Αυτή η στάση άλλαξε άρδην μετά από παρέμβαση του Ντόναλντ Τραμπ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, απευθύνοντας δημοσίως το λόγο στον Ζελένσκι να «κάνει τη συνάντηση αυτή, τώρα».

Δήλωσε πως ήθελε επανέναρξη των συνομιλιών που είχαν ξεκινήσει αλλά καταρρεύσει την άνοιξη του 2022 και στις οποίες συμμετείχαν κορυφαίοι αξιωματούχοι, όχι όμως οι ίδιοι οι ηγέτες.

Ο Ζελένσκι ανακοίνωσε ότι θα ταξιδέψει ο ίδιος στην Τουρκία, εάν ο Πούτιν ακολουθούσε το ίδιο παράδειγμα. Ο Ουκρανός ηγέτης ξεκαθάρισε ότι δεν θα συναντηθεί με κανέναν άλλο Ρώσο αξιωματούχο, υποστηρίζοντας ότι «τα πάντα στη Ρωσία εξαρτώνται από τον Πούτιν». Από την πλευρά του, ο Τραμπ, ο οποίος κάνει περιοδεία στη Μέση Ανατολή, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να παραστεί και ο ίδιος στις διαπραγματεύσεις «αν αυτό είναι χρήσιμο». Η ιδέα αυτή υποστηρίχθηκε από τον Ζελένσκι, ο οποίος δήλωσε ότι η Ουκρανία θα ήταν «ευγνώμων» για την παρουσία του Τραμπ.

Εάν ο Πούτιν, τελικά, κάνει την έκπληξη και εμφανιστεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων -κάτι που φαίνεται όλο και πιο απίθανο- μπορεί να νομιμοποιήσει την θέση του Ζελένσκι, την κυβέρνηση του οποίου χαρακτηρίζει παράνομη. Παραμένοντας, όμως, στη Ρωσία, μπορεί τελικά ο Πούτιν να δώσει στον Ζελένσκι την ευκαιρία να επισημάνει, για άλλη μια φορά, ότι η Ρωσία δεν θέλει ειρήνη.

Αυτός είναι πιθανώς και ο βασικός λόγος για τον οποίο ο Ζελένσκι πρότεινε προσωπική συνάντηση με τον Πούτιν.

Τι βρίσκεται στο «τραπέζι» των διαπραγματεύσεων

Στην πραγματικότητα όμως, το χάσμα ανάμεσα στις δύο πλευρές μοιάζει αγεφύρωτο, επομένως αποτελεί γρίφος το περιεχόμενο των διαπραγματεύσεων.

Από τη μια πλευρά, ο Ζελένσκι ξεκαθάρισε την Τρίτη (13/5) πως οτιδήποτε άλλο εκτός από μια συμφωνία για άνευ όρων κατάπαυση του πυρός θα ήταν αποτυχία. Απεναντίας, ο Πούτιν έχει δηλώσει πως η Ρωσία δεν αποκλείει ότι «κατά τη διάρκεια αυτών των συνομιλιών θα υπάρξει η δυνατότητα να συμφωνηθεί κάποιου είδους εκεχειρία, μια νέα κατάπαυση του πυρός» και πως οι συνομιλίες θα έχουν ως στόχο την εξάλειψη των «βαθύτερων αιτιών» της σύγκρουσης.

Οι «βαθύτερες αιτίες» στις οποίες αναφέρεται περιλαμβάνουν τη δυτική στροφή της Ουκρανίας, μιας χώρας που ήταν στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης και την ένταξή της στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα και την πρόθεση του ΝΑΤΟ να επεκταθεί προς ανατολάς μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

Πάντως, καμία από τις δύο διεκδικήσεις της Μόσχας, δεν είναι διαπραγματεύσιμες για την Ουκρανία ή τους συμμάχους της.

Με πληροφορίες από το CNNi/ Ivana Kottasová: Russia and Ukraine are due to meet. But with Putin a likely no-show, what will they talk about? Here’s what we know