Η ξεχωριστή σχέση του πάπα Φραγκίσκου με την Ελλάδα – Οι επισκέψεις και τα μηνύματα που έστειλε

Η ιδιαίτερη σχέση που είχε αναπτύξει ο πάπας Φραγκίσκος με την Ελλάδα παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Μάλιστα, τον Δεκέμβριο του 2021, ο Πάπας επισκέφθηκε την χώρα μας για δεύτερη φορά. Συναντήθηκε με την τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου και τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και στην ομιλία του στο Προεδρικό Μέγαρο, τόνισε: «Η Ελλάδα μάς διδάσκει τη δημοκρατία, τον σεβασμό στον άνθρωπο και το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια».

Κατά την επίσκεψη αυτή λειτούργησε στην κεντρική αίθουσα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών «Χρήστος Λαμπράκης», όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο εκκλησιαστικό όργανο των Βαλκανίων.

Το «Πιστεύω» στα ελληνικά

Απαγγέλοντας στα ελληνικά το Πιστεύω, την ομολογία της Πίστεως, ο Πάπας Φραγκίσκος τέλεσε την Θεία Λειτουργία, ενώ απευθυνόμενος στους πιστούς μίλησε για την αξία της ταπεινότητας.

Όπως είχε πει ο Ποντίφηκας, «Αγαπητοί μου, μη φοβάστε τη μικρότητα, διότι το ζήτημα δεν είναι να είμαστε μικροί και ανεπαρκείς, αλλά να ανοιγόμαστε στον Θεό και στους άλλους. Μην φοβάστε τις ξηρασίες, γιατί ο Θεός δεν τις φοβάται».

Ο Πάπας Φραγκίσκος είχε μιλήσει για την σημασία της μετάνοιας και χρησιμοποίησε μάλιστα την ετυμολογία της, στα ελληνικά. «Θα μας βοηθήσει η όμορφη γλώσσα σας, τα ελληνικά, με την ετυμολογία του ευαγγελικού ρήματος “μετανοώ”, “μεταστρέφομαι”. Είναι σύνθετο από την πρόθεση “μετά”, που σημαίνει “πέρα” και το ρήμα “νοώ”, που σημαίνει “σκέφτομαι”. Μεταστρέφομαι λοιπόν σημαίνει σκέπτομαι πέρα, πηγαίνω πέρα από τον συνηθισμένο τρόπο σκέψης», είχε πει ο πάπας Φραγκίσκος. «Αύριο θα αφήσω την Ελλάδα, αλλά δεν θα σας αφήσω. Θα σας φέρω μαζί μου στην μνήμη και τις προσευχές μου», είχε πει ο Πάπας Φραγκίσκος.

Η προσέγγιση στην Ορθόδοξη εκκλησία

Αυτή η επίσκεψη του πάπα είχε εξίσου σημαντικό θρησκευτικό και πολιτικό χαρακτήρα. Σε μια περίοδο αυξημένων εντάσεων στις σχέσεις μεταξύ της Καθολικής και Ορθόδοξης Εκκλησίας, εκείνος πρόσφερε την ευκαιρία για διάλογο και προσέγγιση. Στη συνάντησή του με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και άλλους θρησκευτικούς ηγέτες, αναγνωρίστηκε η κοινή πίστη και η ανάγκη για αλληλοσεβασμό και συνεργασία.

Απευθυνόμενος στους Ορθόδοξους Ιεράρχες, είπε: «Αισθάνομαι την ανάγκη να ζητήσω συγχώρεση εκ μέρους της Καθολικής Εκκλησίας για τα σφάλματα του παρελθόντος». Η παρουσία του στο πλευρό του Πατριάρχη Βαρθολομαίου έδειξε την κοινή αγωνία για τον σύγχρονο κόσμο και τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και του κοινωνικού αποκλεισμού. Οι κοινές δηλώσεις τους υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος αναδεικνύουν τη θεολογική και ηθική διάσταση του ζητήματος.

Έχει επαινέσει τη συμβολή των Πατέρων της Εκκλησίας στην ενσάρκωση της σοφίας του Ευαγγελίου, όπως και τον ρόλο της ελληνικής γλώσσας στη διάδοση του χριστιανικού μηνύματος.

Ο πάπας έχει αναφερθεί στην Ελλάδα ως «το λίκνο του ανθρωπισμού και της χριστιανικής σκέψης».

Το ανθρωπιστικό μήνυμα

Κατά την επιστροφή του στη Μυτιλήνη, είπε χαρακτηριστικά: «Η Μεσόγειος έχει γίνει ένα νεκροταφείο χωρίς ταφόπλακες. Δεν μπορούμε να παραμείνουμε αδιάφοροι».

Και συνέχισε: «Πέρασαν 5 χρόνια από την επίσκεψη που έκανα εδώ (σ.σ. στη Μυτιλήνη) και μετά από όλο αυτό τον καιρό διαπιστώνω ότι ανά τον κόσμο ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει. Ευχαριστώ από καρδιάς τον τοπικό πληθυσμό για τις πολλές θυσίες που έκανε. Και τοπικές αρχές. Ευχαριστώ για όλα όσα κάνατε», είχε αναφέρει τότε ο Πάπας Φραγκίσκος.

«Πρέπει με πικρία να παραδεχτούμε ότι αυτή η χώρα βρίσκεται σε δυσκολία και στην Ευρώπη υπάρχουν αυτοί που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα σαν μην τους αφορά. Είναι τραγικό. Ο σεβασμός των ανθρώπων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα πρέπει να διαφυλάξετε και η αξιοπρέπεια του καθενός να τίθεται πάνω από όλα», είχε σημειώσει ο Ποντίφικας.

«Είναι θλιβερό να ακούς τη δέσμευση κοινών πόρων για να χτιστούν τείχη. Ζούμε στην εποχή των συρματοπλεγμάτων. Δεν βελτιώνουν τη συμβίωση υψώνοντας φράχτες. Είναι εύκολο να παρασύρει κάνεις τη κοινή γνώμη σπέρνοντας τον φόβο για τον άλλο. Πρέπει να ξεπεράσουμε την γκετοποίηση και προχωρήσουμε στην ένταξη. Ας κοιτάξουμε τα πρόσωπα των νεκρών παιδιών ας βρούμε το θάρρος να ντραπούμε», είχε ακόμη αναφέρει ο Πάπας Φραγκίσκος, συμπληρώνοντας:

«Κατ’ αυτή τη δεύτερη Κυριακή της Παρουσίας ο Λόγος του Θεού μας παρουσιάζει τη μορφή του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή. Το Ευαγγέλιο υπογραμμίζει δύο όψεις: τον τόπο όπου βρίσκεται, την έρημο, και το περιεχόμενο του μηνύματός του, τη μεταστροφή. Έρημος και μεταστροφή: πάνω σ’ αυτό επιμένει το σημερινό Ευαγγέλιο, και αυτή η μεγάλη επιμονή μας δίνει να καταλάβουμε ότι αυτά τα λόγια μας αφορούν άμεσα. Ας τα δεχτούμε και τα δύο», είχε τονίσει στον λόγο του ο Πάπας.

Η φράση του Αριστοτέλη

Με ένα ελληνικό απόφθεγμα από τα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλη, ο πάπας αποχαιρέτισε την Ελλάδα μετά την δεύτερή του επίσκεψη στην χώρα μας. «Στην Ελλάδα, υπάρχει ένα διαφωτιστικό ρητό: «Βρείτε το θάρρος να προχωρήσετε και να ρισκάρετε, όχι όμως μόνοι σας, αλλά μαζί με όλους τους άλλους». Λίγο πριν κλείσει, ο ποντίφικας ανέφερε τη φράση του Αριστοτέλη: «Ο φίλος είναι άλλος εαυτός. Ναι, οι άλλοι άνθρωποι αποτελούν το μονοπάτι για να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας. Οι καλές αποφάσεις αφορούν πάντα τους άλλους, όχι μόνο τους εαυτούς μας».

«Ας είμαστε ανοιχτοί στις εκπλήξεις του Θεού», είναι το μότο που επέλεξε το συγκεκριμένο σχολείο. «Μην είστε χριστιανοί του καναπέ», τόνισε από την άλλη μιλώντας σε καθολικό σχολείο στο Μαρούσι.

Ήταν η τρίτη και τελευταία ημέρα της επίσκεψής του στην Ελλάδα, όταν και έτυχε υποδοχής από τα παιδιά του «Αγίου Διονυσίου», τα οποία κρατούσαν ελληνικές σημαίες.

«Χαίρομαι που σας συναντώ σε ένα τόπο που είναι δώρο, κληρονομία της ανθρωπότητος, επάνω στο οποίο κτίσθηκαν τα θεμέλια της Δύσεως. Όλοι λίγο-πολύ είμαστε τέκνα και οφειλέτες της χώρας σας: χωρίς την ποίηση, τα γράμματα, τη φιλοσοφία και την τέχνη, που εξελίχθηκαν εδώ, δεν θα μπορούσαμε να γνωρίζουμε τόσες πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης, ούτε να ικανοποιήσουμε πολλά εσωτερικά ερωτήματα για τη ζωή, την αγάπη, τον πόνο και τον θάνατο», τόνισε ο Πάπας Φραγκίσκος από τον Ιερό Καθεδρικό Ναό Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου των Καθολικών, προς Επισκόπους, Ιερείς, μέλη Μοναχικών Ταγμάτων και της Αφιερωμένης Ζωής, Ιεροσπουδαστές και Κατηχητές της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα.

Το μονόγραμμα του Ιησού στα ελληνικά

Το οικόσημο του Πάπα Φραγκίσκου, που στόλιζε το αυτοκίνητο με το οποίο έκανε περιοδείες, είχε κρυφά σύμβολα και αντανακλούσε την ταυτότητα και τις παραδόσεις του. Η φράση που αναγράφεται στο οικόσημο του αναφέρει «Δια του ελέους και της εκλογής – Miserando atque eligendo», ενώ το ίδιο περιλάμβανε το έμβλημα των Ιησουιτών, ένα αστέρι, το οποίο συμβολίζει την Παναγία και ένα άνθος νάρδου (νάρκισσου), το οποίο αντιπροσωπεύει τον Άγιο Ιωσήφ.

Στην κορυφή του οικοσήμου ήταν γραμμένο το IHS, σύμβολο των Ιησουιτών, του τάγματος στο οποίο άνηκε ο Πάπας Φραγκίσκος. Παράλληλα, είναι και το μονογράφημα του ονόματος «Ιησούς» στα ελληνικά, συνθέτοντας ετυμολογική και συμβολική προέλευση που συνδέει ελληνικά και λατινικά στοιχεία.

«Η αγάπη δεν διαχωρίζει θρησκείες και φυλές»

Η ζωή και η δράση του σημάδεψαν μια ολόκληρη εποχή για τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, ενώ η βαθιά του ανθρωπιστική στάση φάνηκε ξεκάθαρα και κατά την πρώτη του επίσκεψη στην Μυτιλήνη στις 16 Απριλίου του 2016. Εκεί, στο κέντρο φιλοξενίας προσφύγων, άφησε ένα ισχυρό αποτύπωμα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης.

Μαζί με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, επισκέφθηκε τη Μυτιλήνη για να δείξει αλληλεγγύη στους πρόσφυγες. Τότε ο ίδιος δήλωσε: «Ήρθαμε για να τραβήξουμε την προσοχή του κόσμου σε αυτήν την ανθρωπιστική κρίση και να καλέσουμε σε ευθύνη». Σε μια ιδιαίτερη πράξη συμβολισμού, ο Πάπας πήρε μαζί του στο Βατικανό 12 Σύρους πρόσφυγες, λέγοντας: «Η αγάπη δεν κάνει διακρίσεις σε θρησκείες ή φυλές».